ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΟΜΗΡΙΑΙΟΥ ΠΟΝΟΥ
Το σύνδρομο του επιγονατιδομηριαίου πόνου είναι μια ευρεία έννοια-όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον πόνο που παρουσιάζεται στο πρόσθιο τμήμα του γόνατος. Ονομάζεται συχνά «γόνατο του δρομέα ή του άλτη» διότι συναντάται συχνά σε αθλητές, ειδικά σε γυναίκες και νεαρής ηλικίας άτομα, αν και μπορεί να εμφανισθεί εξίσου και σε μη αθλούμενους ασθενείς. Ο πόνος και η δυσκαμψία που προκαλεί κάνουν πολύ δύσκολο το ανέβασμα σκαλοπατιών ή το σκύψιμο επί του γόνατος ή ακόμα και την εκτέλεση πολλών καθημερινών δραστηριοτήτων. Τα αίτια που μπορούν να συμβάλλουν στη εμφάνιση αυτού του συνδρόμου είναι πολλά. Προβλήματα που αφορούν την ευθυγράμμιση της επιγονατίδας ή ακόμα και η υπερβολική χρήση της άρθρωσης σε αθλητικές δραστηριότητες υψηλής ενέργειας συμβάλλουν στην ανάπτυξη αυτού του συνδρόμου.
Η συμπτωματολογία συχνά υφίεται έπειτα από ένα πρόγραμμα ειδικής φυσικοθεραπείας με συγκεκριμένες ασκήσεις.
ΑΝΑΤΟΜΙΑ
Το γόνατο είναι η μεγαλύτερη άρθρωση του σώματος και από τις πιο ευάλωτες σε τραυματισμούς. Αποτελείται από 4 βασικά δομικά στοιχεία: Οστά, χόνδρο, συνδέσμους και τένοντες.
Οστά: Τρία οστά συμμετέχουν για να δημιουργηθεί η άρθρωση του γόνατος. Το μηριαίο, η κνήμη και η επιγονατίδα.
Αρθρικός χόνδρος: Τα άκρα του μηριαίου οστού και της κνήμης καθώς και το εσωτερικό της επιγονατίδας καλύπτονται από αρθρικό χόνδρο. Αυτή η μαλακή δομή συντελεί ώστε τα οστά να ολισθαίνουν ομαλά μεταξύ τους τόσο κατά την κάμψη όσο και κατά την έκταση.
Μηνίσκοι: Δύο ημισεληνοειδείς χόνδρινες δομές δρούν σαν αμορτισέρ μεταξύ του μηριαίου και της κνήμης. Διαφέρουν από τον αρθρικό χόνδρο στο ότι οι μηνίσκοι είναι σκληροί και ελαστικοί, ώστε να βοηθούν στην απόσβεση κραδασμών και στη σταθεροποίηση του γόνατος. Όταν κάποιος μιλάει συνήθως για κάκωση χόνδρου στο γόνατο, συνήθως αναφέρεται σε ρήξη των μηνίσκων.
Σύνδεσμοι: Τα οστά συνδέονται μεταξύ τους με τη βοήθεια συνδέσμων. Οι 4 κύριοι σύνδεσμοι στο γόνατο δρούν σαν ισχυρά σχοινιά (ιμάντες) που κρατούν τα οστά μεταξύ τους και προσδίδουν σταθερότητα στο γόνατο.
Πλάγιοι σύνδεσμοι: Αυτοί βρίσκονται στα πλάγια του γόνατος. Ο έσω πλάγιος σύνδεσμος βρίσκεται επί τα εντός του γόνατος και ο έξω πλάγιος βρίσκεται προς τα έξω. Οι πλάγιοι σύνδεσμοι ελέγχουν την κίνηση των οστών στον πλάγιο άξονα και προστατεύουν το γόνατο έναντι παθολογικών κινήσεων.
Ο τετρακέφαλος μυς βρίσκεται στο πρόσθιο τμήμα του γόνατος. Τμήματα του τετρακεφάλου μυός προσφύονται στην κνήμη και συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της επιγονατίδας. Κάποιες δομές στο γόνατο κάνουν την ολίσθηση και την κίνηση πιο εύκολη. Για παράδειγμα η επιγονατίδα ολισθαίνει σε μια εντομή στο άνω τμήμα του μηριαίου οστού που ονομάζεται τροχιλία. Κατά την κάμψη-έκταση του γόνατος η επιγονατίδα ολισθαίνει σε αυτή την εντομή. Ο αρθρικός χόνδρος, ο οποίος παρουσιάζει μια γλιστερή-ολισθαίνουσα υφή, συντελεί στην ομαλή ολίσθηση των οστών μεταξύ τους. Ακόμα, ένας άλλος παράγοντας που συντελεί στην ομαλή ολίσθηση είναι ο αρθρικός υμένας, ο οποίος παράγει και μια μικρή ποσότητα υγρού που λιπαίνει την άρθρωση. Επιπρόσθετα, ακριβώς κάτω από το χείλος της επιγονατίδας υπάρχει ένα κομμάτι λίπους, που ονομάζεται λιπώδες σώμα της επιγονατίδας και μειώνει τους κραδασμούς στην άρθρωση.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Το σύνδρομο του επιγονατιδομηριαίου πόνου προκαλείται από τον ερεθισμό των αισθητικών νευρικών απολήξεων στους μαλακούς ιστούς γύρω από τα οστά του γόνατος ή της επιγονατίδας. Αυτοί οι μαλακοί ιστοί αφορούν τους τένοντες, συνδέσμους, το λιπώδες σώμα κάτω από την επιγονατίδα και τον αρθρικό υμένα που απαρτίζει την άρθρωση του γόνατος. Σε κάποιες περιπτώσεις επιγονατιδομηριαίου πόνου, παρουσιάζεται μια παθολογική κατάσταση που ονομάζεται χονδρομαλάκυνση επιγονατίδας. Η κατάσταση αυτή προκαλεί την λέπτυνση, τη φθορά και τη διάσπαση του αρθρικού χόνδρου που βρίσκεται στην έσω επιφάνεια της επιγονατίδας. Εξαιτίας του ότι ο αρθρικός χόνδρος στερείται αισθητικών νεύρων, η φθορά του δεν συνοδέυεται από πόνο.
Μπορεί ωστόσο, να οδηγήσει σε πόνο που προκαλείται από ερεθισμό του αρθρικού υμένα και να εμφανίζεται ως πόνος στο υποκείμενο οστό.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΧΡΗΣΗ - ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗ
Σε πολλές περιπτώσεις το σύνδρομο του επιγονατιδομηριαίου πόνου προκαλείται από έντονες δραστηριότητες που υποβάλλουν το γόνατο σε επαναλαμβανόμενες φορτίσεις, όπως το τζόκινγκ, τα βαθιά καθίσματα και το ανέβασμα σκάλας. Μπορεί επίσης να προκληθεί από αλλαγές στον τρόπο άσκησης, οι οποίες μπορεί να αφορούν τη συχνότητα της άσκησης (όπως η αύξηση των προπονήσεων ανά εβδομάδα ή ακόμα και την ένταση της προπόνησης), όπως για παράδειγμα η διάνυση μεγαλύτερων αποστάσεων.
Άλλοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στο σύνδρομο, είναι:
• Η χρήση ακατάλληλων αθλητικών υποδημάτων κατά την άσκηση.
• Αλλαγές στο έδαφος και το περιβάλλον όπου γίνονται οι αθλοπαιδιές
ΚΑΚΗ (ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ) ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑΣ
Το προαναφερθέν σύνδρομο μπορεί επίσης να προκληθεί από την παθολογική ολίσθηση της επιγονατίδας επί της εντομής στο μηριαίο οστό (τροχιλία). Με αυτό τον τρόπο η επιγονατίδα κλίνει προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση κατά την κάμψη του γόνατος (έσω ή έξω). Τέλος, σημαντική αιτία μπορεί να αποτελέσει ο ερεθισμός των μαλακών ιστών που προκαλείται από την αυξημένη δύναμη επαφής μεταξύ της οπίσθιας επιφάνειας της επιγονατίδας και της τροχιλίας.
Παράγοντες που συμβάλλουν στην παθολογική ολίσθηση της επιγονατίδας περιλαμβάνουν:
• Προβλήματα με την ευθυγράμμιση των κάτω άκρων από τους μηρούς μέχρι τους αστραγάλους. Τα προβλήματα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε μια κατάσταση όπου η επιγονατίδα θα βρίσκεται πολύ ψηλά σε σχέση με το μηριαίο οστό, κατάσταση που ονομάζεται patella alta ή ακόμα μπορεί να βρίσκεται πιο χαμηλά (patella baja).
• Έλλειψη μυϊκής ισορροπίας ή αδυναμία, ειδικά στον τετρακέφαλο μυ στην πρόσθια επιφάνεια του μηρού. Όταν το γόνατο κάμπτεται ή έρχεται σε πλήρη έκταση, ο μυς και ο τένοντας του τετρακεφάλου μυός συμβάλλει στη συγκράτηση της επιγονατίδας εντός της εντομής της τροχιλίας. Ένας αδύναμος τετρακέφαλος μύς ή όταν ο τελευταίος δεν έχει μυϊκή ισσοροπία και συμμετρία μπορεί να προκαλέσει παθολογική ολίσθηση της επιγονατίδας εντός της τροχιλίας.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
Το πιο συχνό σύμπωμα του συνδρόμου επιγονατιδομηριαίου πόνου αφορά ένα διάχυτο μη καθορισμένο πόνο στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος. Αυτός ο πόνος, ο οποίος είναι προοδευτικά αυξανόμενος και εξαρτώμενος από τη δραστηριότητα μπορεί να είναι παρών σε ένα από τα δύο γόνατα ή ακόμα και αμφοτερόπλευρα. Άλλα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
• Πόνο κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας (κυρίως δραστηριότητας που αφορά κάμψη του γόνατος), όπως για παράδειγμα στην ανάβαση σκαλιών, τρέξιμο, άλματα ή βαθιά καθίσματα.
• Πόνο έπειτα από παρατεταμένη καθιστική στάση με τα γόνατα λυγισμένα, όπως όταν κάποιος παρακολουθεί κινηματογράφο.
• Πόνο που σχετίζεται με την αλλαγή δραστηριότητας ή ακόμα και με την αλλαγή αθλητικού εξοπλισμού ή τέλος με την αλλαγή επιφάνειας στην οποία επιτελείται η αθλητική δραστηριότητα.
• Πόνο συνοδευόμενο από ήχους «κλίκ ή κράκ» στην άρθρωση του γόνατος και ειδικά έπειτα από απόπειρα έγερσης μετά από παρατεταμένη καθιστική στάση.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΑΤ’ΟΙΚΟΝ
Σε αρκετές περιπτώσεις το σύνδρομο του επιγονατιδομηριαίου πόνου θα βελτιωθεί έπειτα από πρόγραμμα ασκήσεων κατ΄οίκον.
ΑΛΛΑΓΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
Είναι καλό να σταματήσουν οι δραστηριότητες, οι οποίες προκαλούν το πρόβλημα μέχρι να υφεθεί ο πόνος. Αυτό μπορεί να συνεπάγεται την αντικατάσταση αυτών των δραστηριοτήτων από άλλες χαμηλότερης έντασης που φορτίζουν λιγότερο την άρθρωση του γόνατος. Το ποδήλατο και η κολύμβηση είναι εξαιρετικές δραστηριότητες χαμηλής έντασης. Τέλος η απώλεια βάρους για τους υπέρβαρους είναι πολύ χρήσιμη γιατί μειώνει την φόρτιση της άρθρωσης.
Η μέθοδος RICE:
Η μέθοδος αυτή περιλαμβάνει την ανάπαυση, την παγοθεραπεία, την ανύψωση του σκέλους σε ανάρροπη θέση και την περίδεση.
• Ανάπαυση: Αποφυγή φόρτισης στο πάσχον σκέλος
• Παγοθεραπεία: Εφαρμογή παγοκύστης για 20 λεπτά της ώρας, αρκετές φορές την ημέρα. Απαγορεύται η απευθείας επαφή του πάγου με το δέρμα.
• Περίδεση: Για την αποφυγή περαιτέρω δημιουργίας οιδήματος, είναι καλό να εκτελείται ελαφρά περίδεση του γόνατος με έναν ελαστικό επίδεσμο, αφήνοντας μια τρύπα στο σημείο της επιγονατίδας.
• Ανύψωση: Όσο πιο συχνά γίνεται το πάσχον σκέλος πρέπει να ανυψώνεται σε ανάρροπη θέση, στο ύψος της καρδιάς.
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) όπως για παράδειγμα η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη μπορούν να συμβάλλουν στην ελάττωση του οιδήματος και την ανακούφιση από τον πόνο. Αν αυτό δεν συμβεί επικοινωνήστε με τον θεραποντα ιατρό σας για περαιτέρω εκτίμηση.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Κατά την κλινική εξέταση, ο ιατρός λαμβάνει ένα καλό ιστορικό κάνοντας ερωτήσεις για την ένταση και τον χαρακτήρα του πόνου. Επιπλέον, θα ρωτήσει πότε παρουσιάστηκε για πρώτη φορά και κατά τη διάρκεια ποιών δραστηριοτήτων χειροτερεύει. Κατά τη ψηλάφηση, κινεί και πιέζει μαλακά την επιγονατίδα και ζητάει από τον ασθενή να κάνει βαθιά καθίσματα και άλματα. Τέλος, θα εξετάσει την ολίσθηση της επιγονατίδας εντός της τροχιλίας, ενώ θα πρέπει να αποκλείσει κάποιες άλλες παθολογικές καταστάσεις εξετάζοντας:
- Τους φυσιολογικούς άξονες των κάτω άκρων
- Τη σταθερότητα του γόνατος και το εύρος κίνησης όλων των αρθρώσεων των κάτω άκρων
- Επώδυνα σημεία στην επιγονατίδα
- Τον μυϊκό τόνο και την ισχύ των μύων του μηρού
ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΕΣ
Η διάγνωση είναι συνήθως κλινική και δε χρειάζονται περαιτέρω απεικονιστικές εξετάσεις. Ωστόσο, ο ακτινολογικός έλεγχος του γόνατος είναι σε θέση να αποκλείσει τυχόν συνοδά προβλήματα.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Σκοπός της θεραπείας είναι η ανακούφιση από τον πόνο και η αποκατάσταση του εύρους κίνησης και δύναμης του γόνατος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το σύνδρομο επιγονατιδομηριαίου πόνου αντιμετωπίζεται συντηρητικά (μη χειρουργικά).
ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Παράλληλα με την αλλαγή δραστηριοτήτων και της λήψης ΜΣΑΦ, ο Ορθοπαιδικός μπορεί να συστήσει:
ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ: Συγκεκριμένες ασκήσεις υπό παρακολούθηση βοηθούν στην ανάκτηση του εύρους κίνησης και της δύναμης. Ειδικότερα η ενδυνάμωση του τετρακεφάλου μυός βοηθάει στην σταθεροποίηση της επιγονατίδας.
ΟΡΘΩΤΙΚΑ: Ειδικά ένθετα υποδημάτων που βοηθούν στην ευθυγράμμιση και σταθεροποίηση του κάτω άκρου, μειώνοντας τα φορτία στο γόνατο.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η χειρουργική θεραπεία επιστρατεύεται πολύ σπάνια για να αντιμετωπιστεί το σύνδρομο του επιγονατιδομηριαίου πόνου. Αφορά περιπτώσεις που δεν ανταποκρίθηκαν στην συντηρητική αγωγή.
Οι χειρουργικές επεμβάσεις περιλαμβάνουν:
ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ: Ο χειρουργός εισάγει στο γόνατο μια μικρή κάμερα μέσα από μικρές τομές. Με τη βοήθεια ειδικών εργαλείων μπορεί να επέμβει στις διάφορες δομές της άρθρωσης.
- Χειρουργικός καθαρισμός: Σε ορισμένες περιπτώσεις, η απομάκρυνση του κατεστραμμένου αρθρικού χόνδρου από την επιφάνεια της επιγονατίδας μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τον πόνο.
- Απελευθέρωση των έξω καθεκτικών συνδέσμων (Lateral Release): Η απελευθέρωση των έξω καθεκτικών συνδέσμων χαλαρώνει τους ιστούς και επιτρέπει την σωστή και ανεμπόδιστη ολίσθηση της επιγονατίδας στην τροχιλία.
ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΚΝΗΜΙΑΙΟΥ ΚΥΡΤΩΜΑΤΟΣ: Σε ορισμένες περιπτώσεις η ευθυγράμμιση της επιγονατίδας γίνεται μέσω της μετακίνησης του κνημιαίου κυρτώματος (οστεοτομία) και της καθήλωσής του προς τα έσω του γόνατος με βίδες. Κατ’αυτόν τον τρόπο η επιγονατίδα ολισθαίνει ανεμπόδιστα και με μικρότερη τριβή στην τροχιλία.
ΠΡΟΛΗΨΗ
Το σύνδρομο του επιγονατιδομηριαίου πόνου συνήθως υφίεται με απλά μέσα. Μπορεί να υποτροπιάσει αν δε τροποποιήσει ο ασθενής τις καθημερινές του δραστηριότητες ή τον τρόπο προπόνησής του. Είναι σημαντικό να διατηρήσει την μυϊκή ισχύ των μυών που περιβάλλουν και κινούν το γόνατο (τετρακέφαλο, δικέφαλο μυ) και το εύρος κίνησης της άρθρωσης.
Τα πρόσθετα βήματα που μπορεί να ακολουθήσει ο ασθενής είναι:
- Χρήση κατάλληλων υποδημάτων για τις καθημερινές δραστηριότητες
- Διατάσεις και προθέρμανση πριν την άσκηση
- Μείωση των ασκήσεων εκείνων που καταπονούν το γόνατο
- Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
-
Για αντιμετώπιση του προβλήματός σας
ή καλέστε μας στο
