ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ (ΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΩΣΗ)
Η οστεοαρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης αποτελεί μια από τις πιο κοινές αιτίες πόνου στην πλάτη και την οσφυϊκή χώρα ειδικότερα. Πρόκειται για μια εκφυλιστικού τύπου πάθηση που οδηγεί στην καταστροφή (εκφυλισμό) του χόνδρου μεταξύ των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων, μέρος των οπισθίων στοιχείων της σπονδυλικής στήλης που προκαλεί έναν μηχανικά επαγόμενο πόνο.
Οι ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις (facets) παρουσιάζονται φλεγμονώδεις και ο προοδευτικός εκφυλισμός στις αρθρικές επιφάνειες προκαλεί ολοένα και μεγαλύτερο πόνο από την μηχανική τριβή και τα προϊόντα της φλεγμονώδους αντίδρασης. Συγχρόνως εμφανίζεται ποικίλου βαθμού δυσκαμψία, αρχικά στις ακραίες θέσεις κάμψης και έκτασης ενώ αργότερα επεκτείνεται και στις απλές καθημερινές στάσεις.
Παράλληλα, εμφανίζονται οι χαρακτηριστικές οστικές προεκβολές, οι οποίες ονομάζονται οστεόφυτα, πέριξ των σωμάτων των σπονδύλων και των ζυγοαποφυσιακών αποφύσεων και αποτελούν την απέλπιδα προσπάθεια του οργανισμού να απαντήσει στην αστάθεια που δημιουργείται με το πέρασμα των χρόνων. Τα οστεόφυτα αποτελούν μέρος της φυσιολογικής γήρανσης και δεν προκαλούν άμεσα πόνο στον ασθενή, αλλά μπορεί να μεγαλώσουν σε τέτοιο βαθμό που να προκαλέσουν συμπιεστικά φαινόμενα και ερεθισμό στα νωτιαία νεύρα και τον νωτιαίο μυελό (σπονδυλική στένωση).
Η οστεοαρθρίτιδα (εκφυλιστική σπονδύλωση) της σπονδυλικής στήλης χωρίζεται ανατομικά σε δύο κατηγορίες:
-
Οσφυϊκή οστεοαρθρίτιδα η οποία προκαλεί πόνο στην οσφυϊκή χώρα
-
Αυχενική οστεοαρθρίτιδα η οποία προκαλεί πόνο και δυσκαμψία με αντανάκλαση στους ώμους και τα χέρια.στους ασθενείς.
ΑΙΤΙΕΣ
Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός αιτίων που μπορούν να συσχετισθούν με την ανάπτυξη της οστεοαρθρίτιδας. Ωστόσο, όπως και με όλες τις παθολογικές καταστάσεις, χρειάζεται ένας συνδυασμός παραγόντων κινδύνου για να αναπτυχθεί η οστεοαρθρίτιδα.
Επαναλαμβανόμενοι μικροτραυματισμοί (αθλητικές κακώσεις, τροχαία ατυχήματα), η κακή στάση του σώματος και οι βαριές εργασίες με άρση βάρους αποτελούν κοινές αιτίες εκφυλιστικής σπονδύλωσης.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Όπως προαναφέρθηκε, οι αθλητές και οι άνθρωποι που εκτελούν βαριές χειρωνακτικές εργασίες βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν πρώιμες εκφυλιστικές αλλοιώσεις. Επιπλέον, ένας αριθμός παραγόντων κινδύνου επηρεάζει την ανάπτυξη και την πορεία της νόσου:
•
Ηλικία – Γήρανση: Η σταθερή και προοδευτική εκφύλιση των δομών της σπονδυλικής στήλης που σχετίζεται με την εργασία του ασθενούς.
•
Φύλο: Η οστεοαρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης είναι πιο κοινή στις γυναίκες κατά την μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο (στις ηλικίες κάτω των 45 ετών είναι πιο κοινή στους άντρες).
•
Υπερβολικό βάρος: προκαλεί μεγαλύτερη μηχανική φόρτιση στις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης.
•
Γενετικοί παράγοντες: Το οικογενειακό ιστορικό παίζει πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη των οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων.
•
Συνοδές παθήσεις: Η παρουσία παθήσεων όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιοαγγειακά νοσήματα, η ρευματοειδής και η ουρική αρθρίτιδα συμβάλλουν στην εκφυλιστική σπονδύλωση.
Όταν η ανάπτυξη της οστεοαρθρίτιδας δεν σχετίζεται άμεσα με κάποιο συγκεκριμένο αίτιο, χαρακτηρίζεται ως πρωτοπαθής οστεοαρθρίτιδα και φαίνεται ότι οφείλεται κύριως στις φυσιολογικές αλλοιώσεις της γήρανσης. Η μακροχρόνια και επαναλαμβανόμενη φόρτιση των αρθρώσεων οδηγεί σε φλεγμονή, προκαλώντας πόνο και οίδημα και τελικά στην απώλεια του χόνδρου.
Όταν η αιτία της οστεοαρθρίτιδας είναι συγκεκριμένη, χαρακτηρίζεται ως δευτεροπαθής και μπορεί να οφείλεται σε μετατραυματικά αίτια ή εκ γενετής ανωμαλίες.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Η οστεοαρθρίτιδα χαρακτηρίζεται κυρίως από δυσκαμψία και πόνο στις αρθρώσεις, αν και πολλές φορές ο ασθενής δε βιώνει στην πραγματικότητα την έντονη αναπηρία. Το αίσθημα του πόνου και της δυσκαψίας είναι χειρότερα το πρωί (κυρίως τα πρώτα 30 λεπτά) και επανέρχονται κατά τις βραδυνές ώρες μετά από κούραση. Υφίεται συνήθως κατά τη διάρκεια της ημέρας καθόσον ο ασθενής ασκεί τις καθημερινές του δραστηριότητες. Ο πόνος που διαταράσσει τον ύπνο είναι συχνά ένας δείκτης για την αντιμετώπιση.
Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
• Οίδημα και ευαισθησία σε ένα ή περισσότερα επίπεδα της σπονδυλικής στήλης, πολλές φορές κατά τις εναλλαγές του καιρού.
• Εντοπισμένη ευαισθησία κατά την πίεση του εξεταστή.
• Σταθερός ή διαλείπων πόνος μιας άρθρωσης ο οποίος επιδεινώνεται με την κίνηση.
• Απώλεια κίνησης και δυσκαμψία, π.χ. αδυναμία του ασθενούς να σκύψει και να συλλέξει ένα αντικείμενο από το έδαφος.
• Χαρακτηριστικοί ήχοι ή αίσθηση τριβής κατά την κίνηση (ιδιαίτερα στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης) .
• Παραμόρφωση των φυσιολογικών κυρτωμάτων της σπονδυλικής στήλης η οποία οφείλεται κυρίως στον μυϊκό σπασμό των παρασπονδυλικών μυών.
• Νευρολογικού χαρακτήρα συμπτώματα όπως αιμωδίες και καυσαλγίες όταν η παρουσία οστεοφύτων ερεθίζει τις ρίζες των νωτιαίων νεύρων που εξέρχονται από τον νωτιαίο μυελό.
Οι οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις αναπτύσσονται προοδευτικά. Τον πρώτο καιρό, ο ασθενής εμφανίζει μόνο αρθραλγίες μετά από σωματική εργασία ή άσκηση. Όσο ο αρθρικός χόνδρος των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων αδυνατίζει και εκφυλίζεται, ο πόνος γίνεται σταθερός, γεγονός που καθιστά δύσκολη την βάδιση ή την χρήση σκάλας. Αργότερα, το αίσθημα του πόνου και η δυσκαμψία ξεκινάει και μετά από περιόδους ανάπαυσης, όπως σε ασθενείς καθισμένους για αρκετές ώρες στην ίδια στάση σε ταξίδια ή το σινεμά και το θέατρο.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Τυπικά, ο Ορθοπαιδικός θα αξιολογήσει έναν συνδυασμό ευρημάτων από το οικογενειακό ιστορικό, την κλινική εξέταση και τις λοιπές εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις. Η σωστή διάγνωση είναι πολύ σημαντική για την κατάλληλη επιλογή της θεραπείας.
Οικογενειακό και ατομικό ιστορικό:
Ο ασθενής απαντάει στις ερωτήσεις σχετικά με τα συμπτώματά του (η ένταση και η διάρκεια του αισθήματος του πόνου). Επιπλέον, ζητείται να περιγραφούν οι δραστηριότητες του ασθενούς για να προσδιοριστεί το επίπεδο της κινητικότητας και του πόνου.
Κλινική εξέταση:
Με την εξέταση εκτιμάται η περιοχή της οσφυϊκής χώρας και της συνολικότερης κατάστασης της υγείας του ασθενούς. Ειδικότερα, θα εκτιμηθεί η μυϊκή δύναμη, το εύρος κίνησης και οι θέσεις στις οποίες ο πόνος επιδεινώνεται.
Ακτινογραφίες:
Με τις ακτινογραφίες θα εκτιμηθούν οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις. Ειδικότερα, θα φανερωθεί η βλάβη στον χόνδρο, καθώς και τα οστεόφυτα. Επιπλέον, οι ακτινογραφίες μπορούν να βοηθήσουν στην διαφορική διάγνωση π.χ. ενός κατάγματος. Ωστόσο, πρέπει να αναφερθεί ότι η ακτινολογική εικόνα δεν ανταποκρίνεται πάντα στην πραγματικότητα.
Π.χ. οι περισσότεροι άνθρωποι > 60 ετών παρουσιάζουν αλλοιώσεις στις ακτινογραφίες τους, αλλά το 85% δεν παραπονείται. Αντίθετα, η ακτινογραφία που εκτελείται κατά τα πρώτα στάδια της οστεοαρθρίτιδας δεν φανερώνει τις προαναφερθείσες αλλοιώσεις. Για όλους αυτούς τους λόγους, η κλινική εξέταση και το ιστορικό είναι απαραίτητες για την ακριβή διάγνωση.
Σπινθηρογράφημα:
Για να αποκλειστεί η φλεγμονή, ο όγκος και τα πιθανά ρωγμώδη κατάγματα. Στην περίπτωση που ανευρεθεί κάτι σημαντικό, ακολουθεί αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία (MRI).
Αξονική τομογραφία:
Απεικονίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τον σπονδυλικό σωλήνα και τις γύρω δομές.
Μαγνητική Τομογραφία:
Πρόκειται για μια εξειδικευμένη εξέταση που περιγράφει με μεγάλη ακρίβεια τους μαλακούς ιστούς. Κατόπιν ρύθμισης, μπορεί να απεικονίσει διαφορετικούς ιστούς, συμπεριλαμβανομένου και του ποσοστού νερού που διαθέτουν, καθορίζοντας και περιγράφοντας την εκφύλιση του δίσκου, τις λοιμώξεις ή πιθανούς όγκους.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η συντηρητική αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας της σπονδυλικής στήλης αποτελεί την πρώτη γραμμή θεραπείας και συνήθως ανακουφίζει από τον πόνο και της δυσκαμψία. Τα περισσότερα θεραπευτικά πρωτόκολλα περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό επιλογών και λαμβάνουν υπόψιν κάποιους παράγοντες όπως τη σοβαρότητα των αρθριτικών αλλοιώσεις και τις συνοδές παθήσεις του ασθενούς.
Σε περιπτώσεις όπου η οστεοαρθρίτιδα δημιουργεί σοβαρές αλλοιώσεις και πόνο, ο ιατρός οφείλει να μετριάσει και να διαχειριστεί τον ισχυρό πόνο που βιώνει ο ασθενής του. Η ανάπαυση, η εφαρμογή θερμών ή ψυχρών επιθεμάτων και τα ΜΣΑΦ μπορούν σε μεγάλο βαθμό να μετριάσουν τον πόνο για λίγο καιρό.
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Ο έλεγχος του πόνου από τις οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις στην σπονδυλική στήλη περιλαμβάνει έναν αριθμό φαρμακευτικών σκευασμάτων με διαφορετικές ιδιότητες. Οι δύο πιο σημαντικοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψιν είναι το επίπεδο του πόνου του ασθενούς και οι πιθανές παρενέργειες του φαρμάκου.
ΑΚΕΤΑΜΙΝΟΦΑΙΝΗ
Για τον πιο ήπιο πόνο η ακεταμινοφαίνη μπορεί να αποτελέσει επαρκή θεραπεία. Δεν μειώνει το επίπεδο της φλεγμονής αλλά λειτουργεί ως ήπιο παυσίπονο, προκαλώντας λιγότερα προβλήματα στο στομάχι σε σχέση με τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ιβουπροφαίνη, ασπιρίνη κ.α.)
ΜΗ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΦΑΡΜΑΚΑ
Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) είναι φάρμακα που μετριάζοντας την φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού λειτουργούν παράλληλα ως παυσίπονα. Παραδείγματα ΜΣΑΦ περιλαμβάνουν την ιβουπροφαίνη, την ναπροξένη, την δικλοφαινάκη κ.α. Η χρήση τους επιτρέπεται για λίγες ημέρες ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος παρενεργειών.
Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες των ΜΣΑΦ περιλαμβάνουν γαστρεντερικές διαταραχές, διάρροια, έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου ή και γαστρορραγία. Επιπλέον πιστεύεται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών παθήσεων σε ασθενείς με ιστορικό. Όλες αυτές οι παρενέργεις σχετίζονται με μεγάλες δόσεις και μακροχρόνια λήψη αυτών των φαρμάκων.
Ένας άλλος τύπος ΜΣΑΦ, οι αναστολείς COX-2 κυκλοφορούν εδώ και λίγα χρόνια στο εμπόριο κατόπιν συνταγογράφησης και φαίνεται ότι προκαλούν λιγότερες γαστρεντερολογικές παρενέργειες. Ωστόσο εκκρεμούν μελέτες για την ασφάλειά τους ως προς τις καρδιαγγειακά νοσήματα.
ΕΝΕΣΕΙΣ ΚΟΡΤΙΖΟΝΗΣ
Η κορτιζόνη από το στόμα δεν χρησιμοποιείται για την οστεοαρθρίτιδα, αλλά όταν εγχέεται απευθείας στις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης μπορεί να μειώσει τον πόνο και να αποκαταστήσει εν μέρει την λειτουργικότητα για ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Τα γλυκοκορτικοειδή (που ονομάζονται επίσης κορτικοστεροειδή) είναι ισχυρά αντιφλεγμονώδη φάρμακα για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στα ΜΣΑΦ. Αυτές οι ενέσεις στεροειδούς σε συνδυασμό με τοπικά αναισθητικά ανακουφίζει τον ασθενή. Δεδομένου ότι οι επαναλαμβανόμενες ενέσεις κορτιζόνης μπορεί να είναι επιβλαβείς για τον οργανισμό, δεν συνιστώνται περισσότερες από τρεις θεραπείες ετησίως.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Πολλοί ασθενείς με αρθρίτιδα βρίσκουν σημαντική ανακούφιση μέσα από την σωματική άσκηση και την φυσικοθεραπεία.
Σε γενικές γραμμές μπορούν να χρησιμοποιηθούν συγκεκριμένες ασκήσεις.
Ασκήσεις ενδυνάμωσης αυχενικής και οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
Η αυξημένη μυϊκή δύναμη υποστηρίζει καλύτερα τις αρθρώσεις μειώνοντας την πίεση που εφαρμόζεται σε αυτές.
Χαμηλής έντασης αεροβικές ασκήσεις.
Η αεροβική άσκηση διατηρεί το καρδιαγγειακό σύστημα και συμβάλλει στον έλεγχο του βάρους. Το περπάτημα, το στατικό ποδήλατο και η άσκηση στο νερό αποτελούν μερικές από τις εναλλακτικές.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Παρά το γεγονός ότι η εκφυλιστική σπονδύλωση είναι μια προοδευτική και χρόνια πάθηση, τα συμπτώματα του ασθενούς σπάνια δικαιολογούν μια χειρουργική επέμβαση. Ορισμένοι ασθενείς με σοβαρές περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας που οδηγούν σε αστάθεια (εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση) ή σε στένωση (σπονδυλική στένωση) μπορεί να χρειαστεί να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Συχνά οι προαναφερθείσες παθήσεις συναντώνται μαζί.
ΣΠΟΝΔΥΛΟΔΕΣΙΑ
Η μόνη αποτελεσματική χειρουργική θεραπεία για τις σοβαρές σπονδυλικές αρθριτικές αλλοιώσεις είναι η σπονδυλοδεσία μέσα από την οποία σταματά κάθε επώδυνη κίνηση μεταξύ των αρθριτικών επιφανειών. Επί του παρόντος, η χειρουργική επέμβαση ολικής αντικατάστασης του μεσοσπονδύλιου δίσκου αντενδείκνυται σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα των ζυγοαποφυσιακών αποφύσεων (facets) αφού διατηρεί κάποια επώδυνη κίνηση.
Επειδή η κίνηση μεταξύ των αρθρώσεων προκαλεί πόνο, ο στόχος μιας χειρουργικής επέμβασης σπονδυλοδεσίας είναι να σταματήσει οποιαδήποτε κίνηση και μ’αυτόν τον τρόπο να υφεθεί ο πόνος. Ωστόσο, η σπονδυλοδεσία δεν αποτελεί πάντα την καλύτερη λύση για την οστεοαρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης αφού οι αλλοιώσεις αφορούν πολλαπλά επίπεδα της σπονδυλικής στήλης και οι σπονδυλοδεσίες σε πολλαπλά επίπεδα ειναι καλό να αποφεύγονται. Όταν διακόπτεται η κίνηση σε πολλαπλά επίπεδα της σπονδυλικής στήλης τότε ενδεχομένως να προκληθούν αντίστοιχα συμπτώματα στους παρακείμενους σπονδύλους.
Σε περιπτώσεις που οι οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις στα facet οδηγούν σε αστάθεια (εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση) η σπονδυλοδεσία καλείται να σταθεροποιήσει τους συγκεκριμένους σπονδύλους. Αυτό συμβαίνει πιο συχνά στα επίπεδα Ο4-Ο5 και μερικές φορές στο Ο3-Ο4 (Οσφυϊκή μοίρα).
ΠΕΤΑΛΕΚΤΟΜΗ
Στην περίπτωση που η οστεοαρθρίτιδα αρχίζει να επηρεάζει τα νεύρα που εξέρχονται από την σπονδυλική στήλη, τότε η χειρουργική αποσυμπίεση των νευρικών ριζών είναι μια σωστή επιλογή. Επιπλέον, η δημιουργία οστεοφύτων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συμπιεστικά φαινόμενα στον νωτιαίο μυελό ή τα νεύρα κατά την έξοδό τους από το τρήμα (σπονδυλική στένωση). Η αφαίρεση των οστεοφύτων γίνεται συνήθως με μια πεταλεκτομή. Στόχος της πεταλεκτομής είναι να ανακουφίσει από τον πόνο και τα νευρολογικά συμπτώματα αφαιρώντας μέρος των οστεοφύτων και των πεπαχυσμένων συνδέσμων που προκαλούν συμπιεστικά φαινόμενα.
Ωστόσο, η πεταλεκτομή από μόνη της δεν ενδύκνειται στους ασθενείς που έχουν συμπιεστικά φαινόμενα λόγω οστεοαρθρίτιδας διότι η αποσυμπίεση (πεταλεκτομή) θα συμβάλει στην βελτίωση των νευρολογικών συμπτωμάτων αλλά δε θα βοηθήσει να υφεθεί το σύμπτωμα του πόνου.
-
Για αντιμετώπιση του προβλήματός σας
ή καλέστε μας στο
