Αρθρίτιδα του γόνατος - Οστεοαρθρίτιδα/Αρθριτικές αλλοιώσεις στο γόνατο
Με τον εμπειρικό όρο “αρθρίτιδα” ονομάζουμε την φλεγμονή μίας ή περισσότερων αρθρώσεων με κύρια συμπτώματα τον πόνο, το οίδημα και την δυσκαμψία. Μπορεί να προσβληθεί οποιαδήποτε άρθρωση στο σώμα, αλλά είναι ιδιαίτερα συχνή στο γόνατο. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να περιορίσει πολλές από τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως το περπάτημα ή το ανέβασμα σε μια σκάλα. Πρόκειται για μια σοβαρή αναπηρία και σημαντική αιτία απώλειας χρόνου εργασίας για πολλούς ανθρώπους.
Οι πιο κοινές μορφές “αρθρίτιδας” είναι η εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Ωστόσο, υπάρχουν περισσότεροι από 100 διαφορετικοί τύποι παθήσεων που μπορούν να προκαλέσουν αρθριτικές αλλοιώσεις. Τα τελευταία χρόνια, υπολογίζεται ότι περισσότερα από 50 εκατομμύρια άτομα διαγνώστηκαν με κάποια μορφή αρθρίτιδας στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ανατομία
Το γόνατο είναι η μεγαλύτερη και ισχυρότερη άρθρωση στο ανθρώπινο σώμα. Αποτελείται από το κάτω άκρο του μηριαίου οστού (μηρός), το άνω άκρο της κνήμης και την επιγονατίδα. Οι επιφάνειες των οστών που έρχονται σε επαφή η μία με την άλλη καλύπτονται με τον αρθρικό χόνδρο, ένα λείο και ολισθηρό στρώμα, που προστατεύει τα οστά από την φθορά, επιτρέποντας παράλληλα την ανώδυνη κίνηση κατά την κάμψη και έκταση.
Οι μηνίσκοι, δύο σφηνοειδείς σχηματισμοί από χόνδρο, δρούν ως “αμορτισέρ” μεταξύ του μηριαίου οστού και της κνήμης. Η ελαστικές τους ιδιότητες ομαλοποιούν και προσδίδουν επιπλέον σταθερότητα στην άρθρωση.
Τέλος, η άρθρωση του γόνατος περιβάλλεται από έναν λεπτό υμένα, τον αρθρικό θύλακο ο οποίος παράγει το αρθρικό υγρό που θρέφει και λιπαίνει τις αρθρικές επιφάνειες μειώνοντας τις δυνάμεις τριβής.
Οι κύριες μορφές αρθρίτιδας που προσβάλλουν το γόνατο είναι η εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η μετατραυματική αρθρίτιδα.
Οστεοαρθρίτιδα
Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο κοινή μορφή αρθρίτιδας στο γόνατο. Πρόκειται για μια χρόνια, εκφυλιστικού τύπου, πάθηση που εμφανίζεται κυρίως σε άτομα άνω των 50 ετών.
Στην οστεοαρθρίτιδα, ο χόνδρος των επιφανειών του γόνατος φθείρεται σταδιακά. Καθώς ο χόνδρος αποδομείται, τα οστά αρχίζουν να έρχονται σε μια επώδυνη επαφή μεταξύ τους. Η διαδικασία συνοδεύεται από σκλήρυνση των οστικών επιφανειών κάτω από τον χόνδρο, ανάπτυξη νέου οστού και χόνδρου στις παρυφές της άρθρωσης (οστεόφυτα) καθώς και από ίνωση του αρθρικού θυλάκου. Μπορεί να έχει ασύμμετρη κατανομή και συχνά εντοπίζεται σε ένα μόνο διαμέρισμα της άρθρωσης. Επιπλέον, εκτός από την φθορά στις δυνάμεις τριβής, πολλές φορές σχετίζεται και σε παθολογικά φορτία. Συχνά, δεν παρουσιάζει καμιά άλλη συστηματική εκδήλωση αλλά μπορεί να εκδηλωθούν –τοπικά- σημεία φλεγμονής.
Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος που προσβάλλει ταυτόχρονα πολλές αρθρώσεις στο ανθρώπινο σώμα συμπεριλαμβανομένου και του γόνατος. Εκδηλώνεται σαν συμμετρική πολυαρθρίτιδα, γεγονός που σημαίνει ότι προσβάλλει την ίδια άρθρωση αμφοτερόπλευρα.
Στην ρευματοειδή αρθρίτιδα ο αρθρικός υμένας αρχίζει να φλεγμαίνει, διογκώνεται και οδηγεί σε πόνο και δυσκαμψία του γόνατος. Πρόκειται για μια αυτοάνοση πάθηση. Αυτό σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα μέσω της φλεγμονώδους αντίδρασης που προκαλεί, καταστρέφει τους φυσιολογικούς ιστούς (χόνδρο, συνδέσμους και οστό).
Μετατραυματική αρθρίτιδα
Αυτού του είδους η αρθρίτιδα αναπτύσσεται μετά από έναν τραυματισμό στο γόνατο. Για παράδειγμα, ένα κάταγμα που αφορά και την άρθρωση (ενδαρθρικό κάταγμα) μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στον χόνδρο που καλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες του γόνατος, και κατ’επέκταση να οδηγήσει σε χρόνιες αρθριτικές αλλοιώσεις. Επίσης, οι ρήξεις μηνίσκων και οι συνδεσμικές κακώσεις (π.χ. ρήξη προσθίου χιαστού συνδέσμου) μπορούν να προκαλέσουν αστάθεια και επιπλέον φθορά της άρθρωσης του γόνατος, η οποία σε βάθος χρόνου οδηγεί σε αρθριτικές αλλοιώσεις.
Συμπτώματα
Ο πόνος είναι το κύριο σύμπτωμα. Συνήθως είναι ήπιος αρχικά, αλλά επιδεινώνεται σταδιακά μέσα σε ένα διάστημα μηνών ή ετών. Ο πόνος στα αρχικά στάδια προκαλείται από καταπόνηση της άρθρωσης και υποχωρεί με την ανάπαυση, με τη πάροδο του χρόνου όμως αυτή η ύφεση δεν είναι πλήρης. Τέλος, στα προχωρημένα στάδια εμφανίζεται νυχτερινός πόνος.
Η δυσκαμψία είναι ένα σύνηθες κλινικό εύρημα. Εμφανίζεται χαρακτηριστικά μετά από περιόδους ακινησίας, αλλά προοδευτικά γίνεται συνεχής και με την πάροδο του χρόνου επιδεινώνεται.
Η διόγκωση (οίδημα) της άρθρωσης μπορεί να είναι διαλειμματική λόγω συλλογής υγρού στην άρθρωση (ύδραρθρος) ή συνεχής λόγω της πάχυνσης του θυλάκου και της ανάπτυξης οστεοφύτων.
Τέλος, πολλοί ασθενείς αναφέρουν αίσθημα αδυναμίας στο γόνατο και επιδείνωση των συμπτωμάτων τις βροχερές ημέρες.
Κλινική εξέταση
Κατά την επίσκεψη, ο Ορθοπαιδικός αρχικά λαμβάνει ένα καλό οικογενειακό και ατομικό ιστορικό από τον ασθενή. Στη συνέχεια πραγματοποιεί μια ενδελεχή κλινική εξέταση κατά τη διάρκεια της οποίας θα ψάξει για:
• Οίδημα της άρθρωσης του γόνατος και ερύθημα (ερυθρότητα)
• Εντοπισμένη ευαισθησία στο γόνατο
• Περιορισμένο εύρος κίνησης της άρθρωσης
• Αστάθεια της άρθρωσης
• Αίσθημα κριγμού (τριξίματος) κατά την κίνηση του γόνατος
• Πόνος κατά την φόρτιση της άρθρωσης
• Χωλότητα κατά την παρατήρηση βάδισης του ασθενούς
• Σημάδια παλαιού τραυματισμού ή ουλών στην περιοχή του γόνατος
• Συμμετοχή περισσότερων αρθρώσεων (ένδειξη ρευματοειδούς αρθρίτιδας)
Απεικονιστικός έλεγχος
Ακτινογραφίες: Ο ακτινολογικός έλεγχος περιλαμβάνει και τα δύο γόνατα σε προσθιοπίσθιες και πλάγιες λήψεις. Ο έλεγχος γίνεται με τον ασθενή όρθιο ούτως ώστε να φορτίζει με το βάρος του τις αρθρώσεις του γόνατος.
Oι ακτινογραφίες αρχικά είναι σε θέση να μας δώσουν πληροφορίες για ασύμμετρη φόρτιση ή για πιθανές παραμορφώσεις (ραιβότητα, βλαισότητα). Στη συνέχεια ελέγχονται για στένωση του μεσάρθριου χώρου μεταξύ των οστών του μηρού και της κνήμης, σκλήρυνση του υποχόνδριου οστού και δημιουργία νέου οστού στις παρυφές της άρθρωσης (οστεόφυτα).
Άλλες εξετάσεις: Σε ειδικές περιπτώσεις, η Μαγνητική Τομογραφία, η Αξονική Τομογραφία και το σπινθηρογράφημα μπορούν να περιγράψουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την κατάσταση του οστού και των μαλακών ιστών του γόνατος.
Πρόσφατα όμως προστέθηκε στην διαγνωστική μας φαρέτρα και η επαναστατική διαγνωστική αρθροσκόπηση στο ιατρείο με την οποία διαπιστώνουμε την ακριβή κατάσταση του χόνδρου.
Εργαστηριακές εξετάσεις
Σε ορισμένες περιπτώσεις, και επί αμφιβολίας, ο Ορθοπαιδικός μπορεί να ζητήσει από τον ασθενή συγκεκριμένες εξετάσεις αίματος για να αποκλείσει κάποιες μορφές αρθρίτιδας (π.χ. ρευματοειδή αρθρίτιδα).
Αντιμετώπιση
Έως σήμερα, δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο το οποίο να τροποποιεί την πορεία των αρθριτικών αλλοιώσεων. Γι’αυτό τον λόγο η θεραπεία είναι κυρίως ανακουφιστική και συμπτωματική.
Συντηρητική (μη Χειρουργική) Θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας γόνατος
Η αρχική αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας γόνατος είναι συντηρητική. Ο θεράπων ιατρός μπορεί να συστήσει μια σειρά από διαφορετικές θεραπευτικές μεθόδους.
Τροποποίηση του τρόπου ζωής
Ορισμένες αλλαγές στην καθημερινή ζωή μπορεί να προστατεύσουν την άρθρωση του γόνατος και να επιβραδύνουν την εξέλιξη των αλλοιώσεων.
• Ελαχιστοποίηση των δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν την κατάσταση, όπως το ανέβασμα σκάλας.
• Αλλαγή από δραστηριότητες υψηλών απαιτήσεων (τρέξιμο, τένις) σε δραστηριότητες που θέτουν το γόνατο σε μικρότερη καταπόνηση (κολύμβηση)
• Η απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει τη καθημερινή καταπόνηση της άρθρωσης του γόνατος, βοηθώντας στην ύφεση των συμπτωμάτων του πόνου και της δυσκαμψίας.
Φυσιοθεραπεία
Κάποιες ασκήσεις μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση του εύρους κίνησης και της ευκαμψίας της άρθρωσης, καθώς και στην ενδυνάμωση των μυών που κινούν το γόνατο. Ο Ορθοπαιδικός και ο φυσικοθεραπευτής μπορούν να αναπτύξουν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τον τρόπο ζωής του εκάστοτε ασθενούς.
Βοηθητικές συσκευές
Η χρήση βακτηρίας (μπαστούνι), υποδημάτων με ένθετα που απορροφούν τους κραδασμούς και διαφόρων κηδεμόνων για το γόνατο μπορεί να είναι χρήσιμη. Πιο συγκεκριμένα, οι κηδεμόνες βοηθούν τον ασθενή προσδίδoντας σταθερότητα στην άρθρωση, ιδιαίτερα όταν οι αλλοιώσεις αφορούν τμήμα της άρθρωσης.
Φάρμακα (Φαρμακευτική Αγωγή)
Διάφοροι τύποι φαρμάκων μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος.
Τα μη οπιοειδή αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα είναι συνήθως τα φάρμακα εκλογής για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αρθρίτιδας. Πρόκειται για σκευάσματα που δεν χρειάζονται συνταγή αλλά όπως όλα τα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες και να αλληλεπιδράσουν με άλλες φαρμακευτικές ουσίες.
Ένας άλλος τύπος παυσιπόνων είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ). Ειδικότερα, οι επιλεκτικοί COX-2 αναστολείς είναι ένας νέος τύπος ΜΣΑΦ που μπορεί να προκαλέσει λιγότερες γαστρεντερικές παρενέργειες. Μέσω της αντιφλεγμονώδους δράσης τους, ανακουφίζουν τον ασθενή από τον πόνο, επιτρέποντας την επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες.
Τα κορτικοστεροειδή (πιο γνωστά στους ασθενείς και ως κορτιζόνη) είναι ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ουσίες που εγχύονται ενδαρθρικά (εντός της άρθρωσης). Αυτές οι ενέσεις παρέχουν ανακούφιση στον ασθενή και ύφεση των συμπτωμάτων. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν διαρκούν επ’αόριστον. Συνήθως, συστήνονται τρεις ή τέσσερις ενέσεις ανά έτος, κυρίως λόγω των πιθανών παρενεργειών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο πόνος και το οίδημα μπορεί να επιδεινωθεί μετά την ένεση, ενώ υπάρχει το ενδεχόμενο μακροπρόθεσμης βλάβης της άρθρωσης ή λοίμωξης (επιμόλυνσης). Οι συχνές, επαναλαμβανόμενες ενδαρθρικές ενέσεις μπορούν να επιταχύνουν τις αλλοιώσεις αντί να τις μειώσουν.
Επιπλέον, πέραν της κορτιζόνης, η ενεσοθεραπεία μπορεί να συμπεριλάβει ουσίες μεγάλου ιξώδους (παχύρευστες) όπως ένεση υαλουρονικού οξέος, που είναι σε θέση να ανακουφίσει τον ασθενή ή ένεση έγχυση υαλουρονικού και χονδροιτίνης. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, αν υπάρχει οίδημα στο γόνατο αναρροφάται πριν την έγχυση του υαλουρονικού οξέος. Μετά την έγχυση μπορεί να παρατηρηθεί μια τοπική αντίδραση με τοπικό οίδημα, πόνο και ερυθρότητα. Η έγχυση βλαστοκυττάρων έχει καλά αποτελέσματα σε πιο νεαρά άτομα που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα γόνατος.
Χειρουργική Θεραπεία Οστεοαρθρίτιδας Γόνατος
Η εκτεταμένη αρθρική καταστροφή με αυξανόμενης έντασης πόνο που δεν υφίεται με συντηρητικά μέσα απαιτεί χειρουργική επέμβαση. Όπως με όλες τις χειρουργικές επεμβάσεις υπάρχουν ορισμένοι κίνδυνοι και πιθανές επιπλοκές τις οποίες ο Ορθοπαιδικός χειρουργός οφείλει να εκθέσει στον ασθενή. Σήμερα με τις νέες μεθόδους περιοχικής αναισθησίας που χρησιμοποιούμε και τις αντλίες έγχυσης αναισθητικού μετά το χειρουργείο κατά τα πρώτα 24ωρα ο ασθενής που υποβάλλεται σε χειρουργική θεραπεία οστεοαρθρίτιδας δεν πονάει σχεδόν καθόλου.
Κατά τη διάρκεια της αρθροσκόπησης χρησιμοποιούνται μικρές τομές και λεπτά εργαλεία για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση συγκεκριμένων παθήσεων. Όσον αφορά στις αρθριτικές αλλοιώσεις του γόνατος, η αρθροσκοπική μέθοδος δεν έχει ιδιαίτερη εφαρμογή. Στις περιπτώσεις εκείνες που η οστεοαρθρίτιδα συνοδεύεται από εκφυλιστικές αλλοιώσεις ή ρήξεις μηνίσκων, αυτές αντιμετωπίζονται αρθροσκοπικά. Το αποτέλεσμα μετά από αρθροσκοπικό καθαρισμό γόνατος είναι καλύτερο όταν έχει γίνει προεπιλογή με διαγνωστική αρθροσκόπηση στο ιατρείο.
Οστεοχόνδρινα αυτόλογα μοσχεύματα
Περιορισμένα ελλείμματα του χόνδρου μπορούν να αντιμετωπιστούν με λήψη μικρών τεμαχίων υγιούς χόνδρου από τις μή φορτιζόμενες επιφάνειες του γόνατος και να εμφυτευτούν στο σημείο της βλάβης.
Υμενεκτομή
Ο θύλακος, ο οποίος περιβάλει την άρθρωση, φλεγμαίνει, ιδιαίτερα στην ρευματοειδή αρθρίτιδα. Θεραπευτικά, μπορεί να διενεργηθεί υμενεκτομή –ανοικτά ή αρθροσκοπικά- με αφαίρεση τυχόν οστεοχόνδρινων ελεύθερων σωματίων.
Οστεοτομία
Η οστεοτομία χρησιμοποιείται στα πρώιμα στάδια της οστεοαρθρίτιδας, όταν η καταστροφή (εκφύλιση) αφορά τμήμα του γόνατος. Με την οστεοτομία επιτυγχάνεται η διόρθωση του άξονα φόρτισης και των τυχόν παραμορφώσεων (βλαισό και ραιβό γόνατο). Με την μετατόπιση του βάρους από την κατεστραμμένη πλευρά της άρθρωσης ο ασθενής ανακουφίζεται από τον πόνο και βελτιώνει σημαντικά την λειτουργία του γόνατός του.
Ολική Αρθροπλαστική Γόνατος ή Μερική Μονοδιαμερισματική Αρθροπλαστική Γόνατος
Με την ολική αρθροπλαστική γόνατος και με την μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος οι εκφυλισμένες (κατεστραμμένες) επιφάνειες του γόνατος αφαιρούνται και αντικαθίστανται με τεχνητά εμφυτεύματα (προθέσεις), από κράματα μετάλλου και ειδικών πλαστικών, για να αποκατασταθεί η φυσιολογική λειτουργία του γόνατος. Μερικές φορές η μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος διευκολίνεται με πλοήγηση – γνωστή ως ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος. Χρειάζεται προσοχή να γίνει διαφορική διάγνωση από την οστεονέκρωση του γόνατος.
Μετεγχειρητική Αποκατάσταση / Ανάρρωση
Μετά από την οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση στο γόνατο, ακολουθεί μια περίοδος αποκατάστασης. Ο χρόνος αποθεραπείας και αποκατάστασης εξαρτάται από τον τύπο της χειρουργικής επέμβασης που εκτελείται. Ο Ορθοπαιδικός μπορεί να συστήσει στον ασθενή φυσικοθεραπεία για να ανακτήσει την δύναμη και το εύρος κίνησης της άρθρωσής του. Επιπλέον, ανάλογα με την επέμβαση μπορεί να χρειαστεί κηδεμόνας («επιγονατίδα»), βακτηρία (μπαστούνι) ή περιπατητήρας (το γνωστό «πι») για τις πρώτες ημέρες έτσι ώστε ο ασθενής να επιστρέψει σταδιακά και με τον λιγότερο δυνατό πόνο στις καθημερινές δραστηριότητές του.
-
Για αντιμετώπιση του προβλήματός σας
ή καλέστε μας στο
